Sağlık Meslek Birlikleri ve Odaları Neden gereklidir?

           

Meslek Odası nedir?

Meslek Odası, herhangi bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bu mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve kamu ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kurulan tüzelkişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır. Ör: Konya Tabip Odası vb.

Meslek Birliği Nedir?

Meslek Birliği, herhangi bir meslek dalında o meslekle ilgili ahlak ve dayanışmayı korumak, mesleğin kamu ve kişi yararına uygulanıp geliştirilmesini sağlamak ve meslek mensuplarının hak ve yararlarını korumak amacıyla kurulmuş kamu kurumu niteliğindeki mesleki bir kuruluştur. Birlikler odaların katılımıyla oluşturulur. Bir nevi genel merkez yönetimi gibi algılanabilir. Ör: Türk Tabipleri Birliği vb.

Meslek Odaları ve Meslek Birlikleri tanımlarından da anlaşılacağı üzere kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarıdır. Yürürlükteki 1982 Anayasasında bu tanımlama şöyle yapılmaktadır.

“Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları

 Madde 135 – Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir.”

Meslek Birlikleri ve Meslek Odaları Nasıl Kurulur?

Meslek Birlikleri ve Meslek Odaları kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları olmaları sebebiyle ancak o meslek birliği ile ilgili çıkarılacak kanunda belirtilen çerçeveye göre kurulabilmektedir. Kanun olmadıktan sonra ne meslek birliği ne de meslek odası kurulamaz. Yani bugün itibari ile bulunan meslek odaları ve birliklerinin kanunları bulunmaktadır ve buna göre faaliyetlerini sürdürmektedirler. Ör: 6023 Sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu vb.

Meslek Birlikleri ve Meslek Odaları Niçin Kurulur?

Meslek birlik ve odaları kısaca mesleğin onurunu, genel hak ve menfaatlerini ilgili merciler nezdinde savunmak, meslek ile ilgili her türlü mevzuatın yayımlanması ve meslek mensuplarının meslek kurallarını gereği gibi uygulamasını sağlamak için kurulmaktadır. Bunların yanında;

• Meslek mensuplarının birbirleriyle, kamu ve diğer kişilerle çıkacak ihtilaflarını uzlaştırmak veya hakem usulüne başvurarak çözüme kavuşturmak,
• Meslek mensuplarının daha yüksek bir mesleki kültür düzeyine ulaşabilmeleri için gerekli teşebbüslerde bulunmak,
• Meslek mensuplarını bölgeleri içinde meslekleriyle ilgili sorunları üzerinde inceleme ve araştırma yapmaya teşvik ederek bunlardan çıkan sonuçları ilgili kurum ve kuruluşlara iletmek,
• Mesleğini düzgün bir biçimde icra etmeyenler hakkında gerekli disiplin işlemlerini yapmak,
• Meslek mensuplarının çağın gereklerine göre zaman içerisinde bilgilerinin yenilenmesi için eğitim faaliyetlerini gerçekleştirmek de birlik ve odaların görevlerindendir.

Meslek birlik ve odaları kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlar olması sebebiyle o meslek ile ilgili her türlü kanuni mevzuatın hazırlanmasında, değişikliğinde ilk olarak muhatap kabul edilen kuruluşlardır. O mesleğe mensup olan kişileri ve o mesleğin icra alanındaki kişi ve kurumları ilgilendiren her şeyde birlik ve odanın görüşleri alınmaktadır.

Mesleğin icra alanı veya ilgili olduğu herhangi bir mevzu hakkındaki kanun metinlerinde, bunlara istinaden oluşturulan komisyonlarda veyahut da görüş bildirme zorunluluğu olan durumlarda resmi anlamda idarenin muhatap olduğu kuruluşlar odalar ve birliklerdir. Hepimiz biliriz ki Sağlık Bakanlığında oluşturulmuş bazı daimi komisyonlar vardır. Buralarda kanuni dayanağa istinaden Türk Tabipleri Birliği, Türk Eczacıları Birliği, Türk Veteriner Hekimleri Birliği vb. temsilcileri bulunmakta ve sağlık politikalarında tavsiye niteliğinde dahi olsa söz sahibi olmaktadırlar.

Şimdi burada asıl önemli olan mevzu bir çok değişik meslek grubunun meslek odası ve birliği varken bizlerin neden bir meslek birliği ve odasına sahip olamadığımızdır. Bugüne kadar ülkemizi yönetmiş bulunanlar hak ve özgürlükleri devamlı olarak konuşmalarına rağmen bizler için en önemli haklardan olan meslek birliği ve odaları ile ilgili kanunların çıkarılması konusunda bir aşama kaydedilememiştir.

59. Hükümet döneminde Sağlık Bakanlığı İnternet sitesinde yayımlanan “Sağlık Meslek Mensupları Birliği Kanun Tasarı Taslağı” böyle bir kanunu dört gözle bekleyen bizleri ziyadesi ile sevindirmişti. 2004 yılında gelişen dünya şartları, Avrupa Birliğine uyum sürecindeki çalışmalar, oda ve birlik kurmak isteyen ancak hukuki dayanakları olmayan biz ve bizim gibi sağlık meslek mensuplarının talepleri nedeniyle Sağlık Bakanlığınca hazırlanan bu kanun tasarı taslağı metnini incelediğimizde taslak olarak yazılanların aslında bizlerin beklediğinden az olduğunu görsek de yine de bir kanun tasarısı olması sebebiyle memnun olmuştuk. O metin konu ile ilgili meslek gruplarının ve kamuoyunun görüşüne sunulmuştu. Biz de Sağlık Memurları Derneği olarak taslak halinde belirtilen bu metnin kabul edilmesinin bile uygun olacağını deklare ettik. Bu tasarıya göre daha önceden yürürlükte olan Türk Tabipleri Birliği, Türk Diş Hekimleri Birliği ve Türk Eczacılar Birliği Kanunları yürürlükten kalkıyor ve bütün sağlık meslek mensupları bir kanun çerçevesinde haklara sahip oluyorlardı. Sağlık Bakanlığı internet sitesinde yayımlanan ve görüşe açılan bu kanun tasarı taslağı sebebini anlayamadığımız bir şekilde herhangi bir resmi açıklama olmadan birkaç ay sonra sessizce siteden kaldırıldı. Konu ile ilgili Sağlık Bakanlığına yazdığımız yazılara da herhangi bir cevap alamadık. En son geçen sene(2009) bu kanunun çıkarılması gerektiği ile ilgili bir yazı yazdık. Ama ne yazık ki bu yazımıza bile cevap verilmedi. 

Bu kanun tasarısı yasalaştığında sağlık sektöründe hizmet sunan meslek mensuplarının ayrı ayrı meslek odalarının kurulması söz konusu olabilecektir. Bu meslek dallarının her birinin ayrı ayrı mesleki dernekleri bulunmaktadır.  Mesleki derneklerin yaptıkları çalışmalar ve yapabilecekleri meslek oda ve birlikleri ile kıyaslanabilecek mahiyette değildir. Dernekler gönüllülük esasına göre tesis edilmeleri yüzünden maalesef odalar kadar etkinlikleri mevcut değildir. Bu kanun tasarısının tekrar gündeme alınması ve kanunlaşması neticesinde Sağlık Meslek Mensupları bir takım yasal kazanımlar da elde edeceklerdir.

Saygılarımla…

 

( Sağlıkta Haklar ve Sivil Toplum Kuruluşları Sempozyumunda bildiri olarak sunulmuştur.)